Xóm Ải, điểm du lịch mới lưu giữ bản sắc dân tộc độc đáo

Với nền văn hoá đa dân tộc, sự độc đáo của bản sắc văn hoá thể hiện qua phong tục, tập quán, lối sống của các dân tộc Mường, Thái, Tày, Dao, Mông… Hoà Bình là nơi có những bản làng cổ xưa vẫn còn giữ nguyên nét truyền thống.

Đến với xã Phong Phú, huyện Tân Lạc,tỉnh Hòa Bình, cái tên “Xóm du lịch” là cách mà du khách tham quan vẫn dùng khi nói đến xóm Ải, một trong điểm du lịch cộng đồng nổi tiếng nhất ở xứ Mường Bi, nơi lưa giữ nét văn hóa cổ truyền đặc sắc của đồng bào dân tộc Mường.

 

 Đặc sắc với điệu múa hàng năm tại xóm Ải. Ảnh :ST

Cách thành phố Hòa Bình khoảng 33 kmvà cách Thủ đô Hà Nội khoảng 100 km và từ Quốc lộ 6 rẽ vào khoảng 300m.du khách sẽ đến với xóm Ải. Đây là làng Mường cổ. Cách đây không lâu, xóm Ải nói riêng và các xóm, bản vùng cao ở xứ Mường Bi nói chung thường được biết đến với cái khó, cái nghèo, núi non heo hút.Tuy nhiên, đến nay đời sống người dân bản địa ở xóm Ải đã không ngừng khởi sắc. 

Xóm Ải hiện có trên 80 nóc nhà sàn nằm ven các sườn đồi trong thung lũng Mường Bi rộng lớn và có 85 hộ đồng bào dân tộc Mường sinh sống với hầu hết những nhà trong xóm đều là những ngôi nhà sàn cổ. 

Đến với xóm Ải, du khách sẽ thực sự cảm thấy ấm áp như ở nhà khi được thăm quan và ở tại các nhà sàn cổ truyền thống trong bản, được đón tiếp bởi người dân địa phương chất phác, nhiệt tình, thân thiện, mến khách. 

Cùng với người dân, du khách sẽ được tham gia các công việc thường ngày như làm ruộng, trồng rau, trồng rừng, đánh bắt cá, chăn nuôi, học cách làm rượu cần và nấu các món ăn dân tộc đặc trưng, làm các sản phẩm hàng thủ công truyền thống, đồ lưu niệm từ các nguyên liệu sẵn có mây, tre, luồng, dệt thổ cẩm truyền thống...

Người dân ở đây hàng năm vẫn lưu giữ được nếp sinh hoạt truyền thống với bếp lửa, trang phục dân tộc và nhiều dụng cụ lao động sản xuất cổ như: Khung dệt, cối xay lúa, cối giã gạo, cung, nỏ, cuốc làm ruộng, nương rẫy...Đó cũng chính là hướng phát triển du lịch cộng đồng thu hút đông đảo du khách đến với xóm Ải trong thời gian hiện tại và tương lai.

 Dệt vải là nghề truyền thống có từ lâu đời ở Mường Ải. Ảnh :ST Dệt vải là nghề truyền thống có từ lâu đời ở Mường Ải. Ảnh :ST

Đặc biệt tại đây có khoảng chục hộ gia đình làm dịch vụ du lịch Homestay tại Mường Ải, họ phát triển du lịch đúng với con đường giữ nguyên bản sắc văn hóa của người Mường cổ. Ngoài nghỉ ngơi ở nhà sàn người Mường, du khách còn được thưởng thức cán món ăn cổ của người Mường nơi đây.

Với những giá trị văn hóa độc đáo, năm 2008, xóm Ải được Bộ VH -TT&DL công nhận là làng truyền thống tiêu biểu của dân tộc ít người và là xóm đại diện dân tộc Mường xây dựng 20 làng truyền thống của cả nước. Năm 2014, UBND tỉnh Hòa Bình đã công nhận điểm du lịch cộng đồng xóm Ải. 

Trải nghiệm du lịch cộng đồng ở Xóm Ải

(Tạp chí Du lịch) - Với những nóc nhà sàn nằm ven các sườn đồi trong thung lũng Mường Bi rộng lớn, xóm Ải thuộc xã Phong Phú, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình là nơi lưu giữ những ký ức bản Mường, hứa hẹn là điểm đến mang lại trải nghiệm thú vị cho du khách.

Người dân xóm Ải hồn hậu chào đón du khách
Người dân xóm Ải hồn hậu chào đón du khách
Phong cảnh nhìn từ cửa sổ nhà sàn
Phong cảnh nhìn từ cửa sổ nhà sàn

Từ năm 2008, xóm Ải được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) công nhận là làng truyền thống tiêu biểu của dân tộc ít người và là xóm đại diện dân tộc Mường xây dựng 20 làng truyền thống của cả nước. Nơi đây, đồng bào dân tộc Mường hồn hậu, mến khách luôn chờ đón du khách đến thăm quê hương mình để giới thiệu về những giá trị văn hóa, lịch sử, cảnh đẹp đất Mường cổ này.

Đi qua cây cầu nhỏ bắc ngang dòng suối Ải là tới xóm Ải. Thấp thoáng sau những rặng tre, tán cây ăn quả, bao quanh là những triền đồi và ruộng bậc thang xanh mát, những ngôi nhà sàn trong xóm Ải vẫn giữ được những nét đặc trưng kiến trúc mang giá trị văn hóa truyền thống của người Mường. Hiện nay, người dân xóm Ải vẫn duy trì nhiều lễ hội văn hóa truyền thống tiêu biểu của người Mường như: lễ xuống đồng (lễ khai hạ), lễ hội Chiêng Mường, lễ cơm mới… Tỉnh Hòa Bình đã xác định khai thác những giá trị văn hóa truyền thống của người Mường như văn hóa Chiêng Mường, văn hóa Mo Mường, những địa danh gắn với sử thi của người Mường… để tạo thành sản phẩm du lịch mang tính đặc thù, riêng có của khu vực này.

Homestay giữ nguyên kiến trúc nhà sàn truyền thống của người Mường
Homestay giữ nguyên kiến trúc nhà sàn truyền thống của người Mường

Đến với xóm Ải, du khách có thể trải nghiệm dịch vụ homestay, nghỉ ngơi trong nhà sàn của người Mường, tìm hiểu phong tục tập quán, sinh hoạt cùng người dân… mang lại cảm giác gần gũi như ở nhà. Xóm Ải khá thuận lợi trong việc trao đổi, mua bán các đặc sản, sản vật của địa phương. Người dân xóm Ải có nhiều món ăn độc đáo mang đậm đặc trưng của người Mường Hoà Bình, được chế biến từ các loại rau rừng, động vật, nông sản thu hái từ trên rừng, dưới suối, trong vườn… Bên cạnh trải nghiệm ẩm thực, du khách có thể cùng nấu ăn, làm ruộng, đánh bắt cá, trồng rau, đan lát, thêu thùa với gia chủ; hay trải nghiệm đi cầu tre qua suối, lội suối, ngắm cọn nước… Gần khu vực xóm Ải, du khách có thể ghé thăm một số danh lam thắng cảnh, hang động đẹp thuộc khu vực hồ Hòa Bình như thác Trăng, hang Bụt, động Hoa Tiên, vịnh Ngòi Hoa...

Du khách quốc tế tại xóm Ải
Du khách quốc tế tại xóm Ải

Xóm Ải đã có ba hộ dân đủ điều kiện trực tiếp đón phục vụ khách, đảm bảo tốt nhu cầu về ăn, nghỉ cho du khách khi đến đây; trong đó có gia đình ông Đinh Công Loan đã mở dịch vụ homestay từ năm 2015. Ông Đinh Công Loan cho biết, gia đình đã đầu tư cải tạo nhà cửa, chuẩn bị thêm đồ đạc và trang trí thêm cho sân vườn bằng những giỏ hoa lan, trồng cây xanh trong vườn. Hiện địa phương vẫn đang tiếp tục hỗ trợ bà con trong xóm đầu tư hạ tầng giao thông, đào tạo kỹ năng làm du lịch cho bà con để nâng cao năng lực phục vụ khách.

Du khách trải nghiệm đi cầu tre qua suối
Du khách trải nghiệm đi cầu tre qua suối
Cọn nước
Cọn nước

Xóm Ải đang hướng tới phát triển du lịch cộng đồng dựa trên việc hình thành, mở rộng, đa dạng hóa các sản phẩm và dịch vụ mới nhưng vẫn mang đậm tính truyền thống đặc trưng để du khách trải nghiệm. Trong đó, tập trung các tour khám phá, nghỉ dưỡng, nghiên cứu văn hóa, học kỹ năng sống... hướng tới các đối tượng du khách quốc tế, khách từ các thành phố lớn, nhóm gia đình nghỉ dưỡng cuối tuần, học sinh - sinh viên dã ngoại, khách tìm hiểu văn hoá.

Một góc vui chơi tại xóm Ải
Một góc vui chơi tại xóm Ải

Xóm Ải đã được Bộ VHTTDL và tỉnh Hoà Bình lựa chọn để đầu tư bảo tồn các di sản văn hoá của một làng Mường cổ, bên cạnh đó phát triển du lịch cộng đồng xóm Ải dựa trên chính nguồn tài nguyên thiên nhiên và tài nguyên nhân văn đặc trưng sẵn có. Xóm Ải nằm trên những tuyến du lịch quan trọng của tỉnh Hòa Bình: trục dọc là trục quốc lộ 6 từ thành phố Hòa Bình lên Mai Châu, trục ngang là từ khu du lịch quốc gia hồ Hòa Bình tới Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn - Ngổ Luông (thuộc hai huyện Tân Lạc và Lạc Sơn). Xóm Ải được kỳ vọng sẽ là điểm giãn khách cho những điểm du lịch khác trong địa bàn tỉnh Hoà Bình như Bản Lác, Mai Hịch (Mai Châu), Thung Nai (Cao Phong)…

Hạ Tinh

Bình yên xóm Ải

Nằm trong thung lũng Mường Bi rộng lớn, hơn 80 ngôi nhà sàn quây quần trong xóm Ải là một không gian văn hóa Mường thu nhỏ, nơi lưu giữ được nhiều giá trị truyền thống, từ lời ăn, tiếng nói tới nếp sinh hoạt thường ngày.

Hai cọn nước mới đặt dưới lòng suối vắt ngang xóm Ải quay đều đều chào đón khách. Mùa hè được tính là “mùa trái vụ” của du lịch miền núi, lại càng thưa vắng với những điểm đến còn hoang sơ như xóm Ải. Khi có nước về, bà con bắt đầu vào mùa gieo cấy. Mấy năm nay, vào mùa vụ, các cô, bác nông dân còn trở thành người hướng dẫn cho du khách, đặc biệt là khách nước ngoài cách nhổ mạ, cày cấy, tát nước. Ngoài làm ruộng, du khách đến xóm Ải đều có thể cùng đánh bắt cá, trồng rau, đan lát, thêu thùa cùng mọi người trong xóm.

Đi chợ cũng là một trải nghiệm thú vị. Nhìn những gùi hàng bà con mang ra chợ Lồ - khu chợ lớn nhất trong vùng cách không xa xóm Ải - là có thể biết đã tới mùa bắt đầu thu hoạch hoa thơm trái ngọt trong vườn, từ mít, hồng bì, mía, tới cá suối, măng rừng, mang lại sức hấp dẫn riêng cho những buổi chợ sớm đặc trưng miền núi.

Tắt ánh mặt trời, khi không còn cái nóng gay gắt như phố thị cũng là lúc những nhóm khách nước ngoài vừa kết thúc hành trình tới Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn - Ngổ Luông (thuộc hai huyện Tân Lạc, Lạc Sơn) và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông (Thanh Hóa) trở về. Quanh xóm Ải, du khách cũng có thể khám phá các danh lam thắng cảnh, hang động đẹp trong vùng lòng hồ Hòa Bình như thác Trăng, hang Bụt, động Hoa Tiên, vịnh Ngòi Hoa...

Người xóm Ải tự hào bởi nơi đây lưu giữ nhiều phong tục, tập quán, nét đẹp văn hóa truyền thống độc đáo của đồng bào dân tộc Mường. Các giá trị văn hóa truyền thống của người Mường, từ chiêng Mường, văn hóa Mo Mường, những địa danh gắn với sử thi của người Mường, các điệu dân ca, dân vũ đều được bà con trân trọng, giữ gìn, trở thành điểm thu hút khách tới tìm hiểu, trải nghiệm. Nếu đến vào những dịp lễ hội như lễ Khai hạ (Lễ xuống đồng), lễ hội chiêng Mường, lễ cơm mới, du khách sẽ được hòa cùng không khí hội hè, quây quần đoàn tụ uống rượu cần, thưởng thức những món ăn truyền thống, đón không khí thân thuộc như bên gia đình.

Xóm Ải - Mường Bi

 

Xóm Ải nằm giữa thung lũng Mường Bi, thuộc xã Phong Phú (Tân Lạc, Hòa Bình) là làng truyền thống dân tộc Mường được Bộ VHTTDL công nhận. Cùng với chủ trương phát triển du lịch nông thôn, xóm Ải đang là điểm đến mang lại trải nghiệm thú vị cho du khách.
 
Xóm Ải – Mường Bi
Khách quốc tế trải nghiệm đi cầu tre ở xóm Ải

Xóm Ải cách Hà Nội hơn 100km, cách trung tâm Tp. Hòa Bình hơn 30km, nằm gần quốc lộ 6 - trục đường huyết mạch nối với các tỉnh Tây Bắc; từ quốc lộ 6 rẽ vào chừng hơn 1km, qua cây cầu nhỏ bắc ngang suối Ải là tới xóm Ải. Thung lũng Mường Bi rộng lớn hiện ra trong nắng chiều rực rỡ. Thấp thoáng sau những rặng tre, tán cây ăn quả, bao quanh là những triền đồi và ruộng bậc thang xanh mát là hơn 80 nếp nhà sàn cổ còn nguyên vẹn của xứ Mường Bi. 
 
Với sự quan tâm đầu tư thông qua chương trình nông thôn mới, kết hợp với chủ trương phát triển du lịch của địa phương, cảnh quan xóm Ải đang được cải tạo mạnh mẽ, góp phần tạo thành điểm nhấn thu hút du khách với nhà sinh hoạt văn hóa rộng rãi, cọn nước chào đón từ đầu xóm, những khóm hoa, những chiếc đu tre ven đường… Đặc biệt, những ngôi nhà sàn cổ trong xóm Ải với nét đặc trưng kiến trúc mang giá trị văn hóa truyền thống của người Mường và tấm lòng hiếu khách của bà con luôn mở rộng cửa chào đón du khách, sẵn sàng giới thiệu với du khách về những giá trị văn hóa, lịch sử, cảnh đẹp đất Mường cổ này.
 
Xóm Ải – Mường Bi
Du khách thích thú giữa dòng chảy suối Ải
 
Điều kiện tự nhiên xóm Ải thuận lợi cho trồng cây ăn quả, cây lâu năm và phục vụ các hoạt động du lịch. Từ xóm Ải du khách có thể khám phá cuộc sống người dân nơi đây gắn liền suối Ải, núi Khụ Dọi, thác Trăng, hồ Trọng; du khách cũng có thể kết nối rộng hơn với một số địa điểm đẹp thuộc khu vực hồ Hòa Bình như: động Hoa Tiên, vịnh Ngòi Hoa,…; trực tiếp ngủ nhà sàn Thái, ăn món ăn Thái, học làm ruộng, nấu ăn cùng người Thái. Vào những dịp đặc biệt, du khách có thể được trải nghiệm những lễ hội văn hóa truyền thống tiêu biểu của người Mường như: lễ xuống đồng (lễ khai hạ), lễ hội Chiêng Mường, lễ cơm mới…; Văn hóa Chiêng Mường, văn hóa Mo Mường gắn với sử thi của người Mường mà người dân xóm Ải vẫn duy trì từ xưa đến nay.
 
Xóm Ải – Mường Bi
Khách quốc tế đi dạo cùng trẻ em địa phương ở xóm Ải
 
Xóm Ải hiện có ba hộ dân tham gia hoạt động homestay đủ điều kiện tiếp đón phục vụ khách. “Gia đình đã đầu tư cải tạo nhà cửa, chuẩn bị thêm vật dụng và trang trí thêm cho sân vườn bằng những giỏ hoa lan, trồng cây xanh trong vườn; địa phương cũng đang tiếp tục hỗ trợ bà con trong xóm đầu tư hạ tầng giao thông, đào tạo kỹ năng làm du lịch cho bà con để nâng cao năng lực phục vụ khách. Du khách đến tham quan trải nghiệm có thể tham gia cùng chúng tôi làm ruộng, trồng rau, trồng rừng, đánh bắt cá, chăn nuôi; học cách làm rượu cần, làm chả cuốn lá bưởi, nhái ôm măng, dơi nhiều món, rau rừng đồ, gà nấu măng chua hay các vật dụng thủ công bằng các nguyên liệu luồng, mây, tre…” - ông Đinh Văn Lon - một hộ hoạt động homestay chia sẻ.
 
Xóm Ải - Mường Bi đang hướng tới phát triển du lịch cộng đồng dựa trên việc hình thành, mở rộng, đa dạng hóa các sản phẩm và dịch vụ; tập trung các tour khám phá, nghỉ dưỡng, nghiên cứu văn hóa, học kỹ năng sống… cho khách quốc tế, khách từ các thành phố lớn, nhóm gia đình nghỉ dưỡng cuối tuần, học sinh - sinh viên dã ngoại, khách tìm hiểu văn hoá. Tỉnh Hòa Bình xác định khai thác những giá trị văn hóa truyền thống người Mường xóm Ải tạo thành sản phẩm du lịch mang tính đặc thù, riêng có của khu vực này; kỳ vọng là điểm để “giãn khách” cho những điểm du lịch khác trong khu vực như Bản Lác, Mai Hịch (Mai Châu), Thung Nai (Cao Phong)…

Những địa chỉ tin cậy làm Du lịch cộng đồng Xóm Ải: 

Đinh Công Lon: 0964076828 (C Quỳnh)

Bùi Thị Sứ: 0355.933.523

Bùi Văn Khẩn: 0359.452.795

Đinh Công Bố: 035.245.5736

Bùi Văn Ninh: 0372.753.103

Bùi Văn Vượng:0355.436.936

Bùi Văn Hài: 0364.640.194

h

 

Publish the Menu module to "offcanvas" position. Here you can publish other modules as well.
Learn More.